VM HERVORMDE KERK - SCHARMER HARKSTEDE

Rond 1296 werd in Scharmer een nieuwe kerk gebouwd, daarvoor had er ook al een kerk gestaan. De kerk van Scharmer werd in 1825 afgebroken en sindsdien is er in Scharmer geen kerk meer en gaat men ter kerke in Harkstede, het tweelingdorp.

Aan de Hoofdweg in Harkstede is de hoge kerk duidelijk te zien. De kerktoren dateert uit de Middeleeuwen. In de jaren 1692 tot 1700 is tegen de toren een nieuwe kerk gebouwd. Dit is de huidige Hervormde kerk. De kerk is een rijksmonument. Ook het orgel in de kerk is een monument. De buitenzijde van de kerk is onlangs (2009) geheel gerestaureerd. Nu moeten het interieur en het orgel nog opgeknapt worden. Hiervoor moeten eerst fondsen worden geworven.

Kent u dit monument nog niet? Dan is het alleszins de moeite waard om er eens een kijkje te nemen. Kijk hier voor de mogelijkheden om deze unieke kerk te bezichtigen.

Beschrijving

Het ligt aan de Hoofdweg door Harkstede. Veel informatie over deze kerk vindt u in het boek Een tempel in turfgraversland van de hand van Ds. B. Ronner, van 1979 tot 1988 predikant in Harkstede. Het boek is opgedragen aan de rondleider van de kerk, Ton van Dijken (in de kerk te koop). De kerk van Harkstede Harkstede bezit een heel bijzondere kerk, gebouwd door Henric Piccardt en en Anna Elisabeta Rengers, zoals de gevelsteen vermeldt. Anna was afkomstig van de Fraeylemaborg in Slochteren. Achter de kerk ligt een grote begraafplaats. Beelden vind je niet in de kerk, want het is altijd een protestantse kerk geweest. Maurits en Willem Lodewijk veroverden in 1594 de stad Groningen. Dat betekende dat de Roomskatholieke kerk hier werd verboden. De kerk werd gebouwd tussen 1694 en 1700. Het doopbekken is trouwens nog ouder, uit 1641, en is afkomstig uit de in 1824 afgebroken kerk van Scharmer. Het doopbekken is nog steeds in gebruik. De bouwstijl van de kerk doet erg aan de Middeleeuwen denken. Er is erg veel te zien in én aan deze kerk, bijvoorbeeld de toren, de grafkelder, de gevangenis en het orgel.

De toren

Het oudste gedeelte van de kerk is de toren van rond 1250. Oorspronkelijk stond deze los van de kerk, de oude kerk wel te verstaan. Over die kerk is vrijwel niets bekend. De oude kerk stond 25 meter van de toren af. Toen de huidige kerk werd gebouwd, werd die tegen de toren aan geplaatst. De toren heeft nog steeds een aparte eigen ingang. Als je de kerk ziet, zou je het niet zeggen, maar de toren is 450 jaar ouder! De toren heeft een luidklok uit 1948. De oude klok is in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter geroofd. Nog iedere dag wordt de klok met de hand geluid.

Grafkelder

In de grafkelder onder de kerk staan drie grafkisten. In 1704 werd Anna daar bijgezet, in 1712 Henric en veel later een tweejarige meisje uit een latere generatie.

Gevangenis

Tegenover de grafkelder vinden we het cachot, onder de toren. Het is een ruimte van 3.60 bij 3.65 meter. De muren zijn hier ongeveer 1.30 meter dik! Eten kreeg je door een smalle ventilatieopening. Hier zitten we weer in 1250, midden in de Middeleeuwen dus. Dat kun je zien aan de kloostermoppen waarmee de muur is opgemetseld. In een nis, waar vroeger een traliehek voor zat, kon je op zo’n manier worden opgesloten dat je jezelf niet meer kon bewegen!

Arp Schnitger orgel

In de kerk kom je via een stijle smalle trap achter het orgel terecht. Oorspronkelijk was hier de bibliotheek van de borgheer ondergebracht. Financiële problemen leidden ertoe dat de hele collectie werd verkocht.

Arp Schnitger was een beroemd orgelbouwer, die ook lange tijd werkte aan het orgel van de Martinikerk in Groningen. Hij kreeg de opdracht het orgel van de kerk in Harkstede te bouwen. Helaas is veel ervan verloren gegaan door ingrijpen van herbergier en orgelbouwer Marten Eertman uit Zuidwolde. Dat was rond 1907. Hij kreeg de opdracht een 'nieuw' orgel te bouwen. “Dat hadden ze beter niet kunnen doen”, aldus organist Kruijer. De orgelcommissie Arp Schnitger in Harkstede streeft ernaar het orgel zoveel mogelijk in oude staat te herstellen. Het probleem is - u raadt het al - geld! De heer Kruijer, al 40 jaar organist van de kerk, heeft de moed echter nog niet opgegeven.